Çocuklar doğdukları andan itibaren kendi kararlarını vermek isterler. Ne giyeceklerinden ne yiyeceklerine, hangi oyuncakla oynayacaklarından hangi çizgi filmi izleyeceklerine kadar her konuda kendi fikirleri olmaya başlarlar. Bu seçim yapma isteği, onların gelişiminin doğal ve önemli bir parçasıdır.
Eğer bir ebeveyn olarak çocuğunuza bu seçimleri yapma fırsatı verirseniz, ona aslında çok değerli bir hediye sunmuş olursunuz: öz saygı ve bağımsızlık. Tam tersine, onun tercihlerini dikkate almaz ve sürekli kendi kararlarınızı dayatırsanız, çocuğunuzun içinde öfke ve isyan duyguları yeşertirsiniz. Bu isyan zamanla ilişkilerde sorunlara, sürekli mızmızlanmaya ve ani öfke patlamalarına yol açabilir.
Çocuğunuzun Seçimlerini Desteklemenin Yolları:
Sabırlı ve Sakin Olun: En İyi Rehberiniz
Çocuğunuz bir seçim yaparken sakin ve anlayışlı olun. Onun için küçük görünen bu tercihler, aslında onun dünyasında büyük kararlar olabilir. Örneğin, “Hangi ayakkabılarını giymek istersin, kırmızı olanları mı yoksa mavi olanları mı?” diye sorduğunuzda, sabırla ve sevgiyle bekleyin. Acele etmesine izin vermeyin, düşünmesi için ona zaman tanıyın.
Sınırlı Seçenekler Sunun: Kafa Karışıklığını Önleyin
Küçük bir çocuğun zihni için çok fazla seçenek kafa karıştırıcı olabilir. Ona iki veya üç seçenek sunarak hem özgürlük tanıyın hem de karar vermesini kolaylaştırın. Örneğin, “Bu üç kitaptan hangisini okumamı istersin?” diye sormak ona değerli olduğunu hissettirir.
Dikkatle Dinleyin: Kalpten Bağlantı Kurun
Çocuğunuz neden belirli bir seçim yapmak istediğini anlatırken, ona tüm dikkatinizi verin. Göz teması kurun, başınızı sallayarak onu anladığınızı gösterin ve “Neden bu oyuncağı seçtin?” gibi sorular sorarak ilgilenin. Dinlendiğini hisseden çocuk, kendini daha rahat ifade eder ve iş birliği yapmaya daha istekli olur.
Nazikçe İkna Edin: Zorlamadan Yol Gösterin
Eğer çocuğunuzu belirli bir seçeneğe yönlendirmek istiyorsanız, bunun nedenlerini ona açıklayın. Örneğin, “Bu ceket bugün seni sıcak tutacak çünkü hava çok soğuk” veya “Sebzeler seni güçlü yapar, süper kahraman olmak ister misin?” gibi ifadeler kullanarak, mantığını anlayabileceği bir dilde konuşun.
Seçimlerinin Sonuçlarını Yaşamasına İzin Verin: Hayattan Dersler Çıkarın
Bazen çocuğun kendi seçimlerinin sonuçlarıyla karşılaşmasına izin vermek en iyi öğretme yöntemidir. Örneğin, soğuk bir günde ince bir tişört giymek isterse ve üşürse, bu ona değerli bir ders olacaktır. Elbette bu, sağlığını tehlikeye atacak veya geri dönüşü olmayan sonuçlar doğuracak seçimler için geçerli değildir.
Tutarlı Olun: Güven İnşa Edin
Verdiğiniz sözleri tutun ve koyduğunuz kurallarda istikrarlı olun. Örneğin, “Odanı toplarsan parka gidebiliriz” dediyseniz, odasını topladığında onu parka götürün. Tutarlılık, çocuğunuzun size ve dünyaya olan güvenini artırır.
Övün ve Takdir Edin: Özgüvenini Besleyin
Çocuğunuz iyi bir seçim yaptığında onu takdir edin. Örneğin, “Yağmurlu havada botlarını giymeyi seçtin, çok akıllıca!” demek, onun karar verme becerisini geliştirir ve gelecekte doğru seçimler yapma konusunda onu cesaretlendirir.
Zorlamanın Zararlı Etkileri:
Çocuğunuzu ağlatarak, bağırarak veya tehdit ederek bir şeyi yapmaya zorladığınızda, kısa vadede istediğinizi elde etseniz bile, uzun vadede ilişkinize zarar verirsiniz. Zorlama altında büyüyen çocuklar genellikle:
Kendi kararlarına güvenmekte zorlanırlar.
Sürekli başkalarının onayını ararlar.
İnatçı ve asi davranışlar sergileyebilirler.
Duygularını sağlıklı bir şekilde ifade etmeyi öğrenemezler.
Uyum İçinde Büyümek:
Ebeveynlik, bir orkestra şefi gibi dengeyi bulmaktır. Bazen yönlendirirsiniz, bazen de çocuğunuzun liderliğini takip edersiniz. Bu etkileşim içinde çocuğunuzun seçimlerine saygı gösterdiğinizde, aranızdaki bağı güçlendirirsiniz.
Unutmayın, çocuğunuzun yaptığı küçük bir seçim bile aslında büyük bir özgürlük dersidir. “Ben bu mavi tişörtü giyeceğim” derken, aslında “Ben varım ve benim tercihlerim önemli” diyordur. Bu sesi duyun ve ona saygı gösterin.
Bugün çocuğunuzun küçük seçimlerine gösterdiğiniz saygı, onun gelecekte kendi ayakları üzerinde durabilen, mutlu ve özgüvenli bir birey olmasını sağlayacaktır. Onun dünyasındaki bu küçük özgürlükler, yarının büyük başarılarının temelini oluşturur.
Çocuğunuzun seçimlerine gösterdiğiniz saygı, ona verebileceğiniz en değerli hediyelerden biridir. Bu hediye, onun içinde büyüyecek ve zamanla kişiliğinin güzel bir parçası haline gelecektir.
